Xôi trứng kiến Lục Ngạn được xem là món ăn đặc sản nổi tiếng của vùng đất Bắc Giang, gắn liền với đặc trưng văn hóa ẩm thực của người dân tại đây và là một trong các món ăn gây thương nhớ cho du khách ngay từ lần đầu thưởng thức.
Nhắc tới vùng đất Lục Ngạn của Bắc Giang người ta thường nghĩ ngay tới một loại trái cây đặc sản nổi tiếng đó là trái vải, tuy nhiên nơi đây còn là cái nôi sản sinh ra nhiều món ăn hấp dẫn đặc trưng cho ẩm thực đặc sản Bắc Giang, trong đó không thể không nhắc tới món xôi trứng kiến Lục Ngạn.
Xôi trứng kiến là một món ăn vô cùng độc và lạ, thay vì nấu xôi cùng với đậu, gấc, dừa thì người Lục Ngạn lại nấu xôi với trứng kiến. Những viên trứng kiến bé nhỏ khiến nhiều người e ngại trong lần đầu thưởng thức, nhưng khi đã mạnh dạn nếm thử bạn sẽ khó có thể quên được hương vị thơm ngon bùi béo của món ăn hấp dẫn này.
Xôi trứng kiến Lục Ngạn – lộc trời chỉ có một lần trong năm
Mùa săn “lộc trời”
Xôi trứng kiến Lục Ngạn từ lâu đã là một món ngon hấp dẫn được rất nhiều người ưa thích. Món ăn này không có quanh năm mà chỉ có một mùa nên càng được ưa thích. Tháng 3 và tháng 4 âm lịch là thời khắc mùa săn trứng kiến ở Lục Ngạn khởi đầu, vào mùa này già trẻ gái trai hay thậm chí cả những đứa trẻ cũng tranh thủ đi lấy “lộc trời” bởi đầy là thời khắc trứng kiến dồi dào và mẩy béo nhất.
Theo kinh nghiệm được truyền lại thì mặc dù trong rừng có rất nhiều loại kiến nhưng chỉ một loại là có thể ăn được trứng đó là loại kiến đen có kích thước to gấp 3 tới 4 lần những loại kiến đen thông thường chuyên sống và làm tổ trên cây. Tổ kiến thường được kết từ những cành cây khô, lá khô với kích thước bằng nắm tay hoặc to như ấm đun nước.
những người đi rừng lâu năm cho biết những tổ kiến có màu đen bạc, thớ của tổ lớn và cành cây khá trĩu sẽ cho nhiều trứng, những tổ đen sì và xốp thì không cần chắt vì ít trứng mà nên để gầy cho mùa sau.
Dụng cụ để lấy trứng kiến là những chiếc rá to có buộc cán dài, khi lấy tổ kiến xuống người ta sẽ cho vào mồm rá rồi sử dụng gậy đập vào tổ để trứng kiến rơi xuống, động tác này phải nhanh gọn để kiến không tha trứng mang đi.
Từ xưa người Bắc Giang đã sử dụng trứng kiến như một vị thuốc và làm ẩm thực hằng ngày với món ăn vượt bậc là xôi trứng kiến Lục Ngạn. Chính vì vậy tới hứa hẹn lại lên cứ tới mùa săn trứng kiến là người ta lại hứa hẹn nhau đi lấy thứ lộc trời độc đáo này.
Món ăn dân dã với hương vị đặc trưng của núi rừng
Để làm xôi trứng kiến Lục Ngạn Bắc Giang người ta thường sử dụng hai nguyên liệu chính là gạo nếp nương và trứng kiến đen kèm theo những loại gia vị như hành phi, mỡ gà.
Trứng kiến sau khi mang về phải đen sơ chế, rửa sạch trong nước ấm, đãi nhiều lần thật nhẹ tay để có mẻ trứng kiến sạch và ngon. Khi trứng kiến đã sạch người ta sẽ mang đi xào cùng với mỡ gà và hành phi và nêm nếm gia vị cho thật thơm.
Sau khi xào trứng kiến xong người ta sẽ trút ra lá chuối ngự rồi cho vào chõ đồ xôi, xung quanh là những hạt nếp nương. Nếp đồ xôi trứng kiến Bắc Giang phải là loại nếp nương thơm phức, hạt vừa to vừa mẩy, màu trắng ngần và trước khi nấu cần vo và ngâm kỹ từ 3 tới 4 tiếng.
Khi đồ xôi trứng kiến Lục Ngạn người ta cũng để lửa và canh thời gian như những loại xôi thông thường. tới khi thấy hạt nếp nương đã chuyển sang màu trong trắng, căng mọng và hương thơm của gạo nếp, hành phi , mỡ gà và mùi beo béo của trứng kiến tỏa ra là món ăn đã chín.
Xôi khởi đầu chín, người ta sẽ sử dụng đũa xới thật nhẹ tay để xôi chín đều và trứng kiến không bị vỡ. Để thưởng thức trọn vẹn cái vị ngon, thơm béo đặc trưng của xôi trứng kiến Lục Ngạn, người ta thường ăn nóng.
Cách thưởng thức món ăn này đúng điệu đó là sử dụng tay trần nhón từng nhúm xôi nhỏ cho vào mồm nhai từ tốn để cảm nhận từng kiến lép bép khi vỡ của trứng kiến. Vị béo bùi lan tỏa trong khoang mồm hòa lẫn với vị thơm dẻo của lúa nếp nương sẽ khiến thực khách phải sửng sốt vì hương vị quá dỗi hấp dẫn.
Món ăn nhường nhịn như đánh thức mọi giác quan của người ăn, bạn sẽ có cảm tưởng như đang tận hưởng hương vị đặc trưng của núi rừng Đông Bắc khi thưởng thức món ăn hấp dẫn này.
→ Xem thêm: Giới thiệu đặc sản Vải Thiều Lục Ngạn
Tới Bắc Giang mùa nào để ăn xôi trứng kiến Lục Ngạn
Hương vị thơm ngon, hấp dẫn của xôi trứng kiến Lục Ngạn được rất nhiều du khách yêu thích, tuy nhiên vì là món ăn đặc sản chỉ có một mùa trong năm nên không phải lúc nào bạn cũng có thời cơ thưởng thức món xôi này.
Bạn nên du lịch Bắc Giang vào tháng 3 và tháng 4 âm lịch hàng năm để có thời cơ thưởng thức loại đặc sản trứ danh này. nếu như tới đúng mùa ở một số quán xôi tại trung tâm thành phố Bắc Giang bạn vẫn có thể thưởng thức món ăn, tuy nhiên để nếm thử hương vị chính gốc bạn hãy tới với huyện Lục Ngạn và ghé thăm những bản làng của người Tày.
Xôi trứng kiến Lục Ngạn hiện nay không chỉ đơn thuần là món ăn truyền thống của người dân địa phương mà đã phát triển thành đặc sản được nhiều người biết đến. Đặc biệt món ăn này không chỉ có hương vị lạ miệng mà còn là một vị thuộc tốt cho sức khỏe, đặc biệt là với phụ nữ. Nếu như có dịp tới với Bắc Giang bạn nhất định đừng bỏ lỡ cơ hội thưởng thức thứ “ lộc trời” hấp dẫn này nhé.
